به گزارش «اخبار خودرو»،توسعه قوای محرکه یکی از مهم‌ترین و البته پرهزینه‌ترین محورهای صنعت خودرو است. زیرا طراحی و مهندسی موتور علاوه‌بر نیاز به دانش فنی بالا، به آزمایشگاه‌های مجهز و تجهیزات فناورانه نیز نیاز دارد. این فرآیند به اندازه‌ای مهم و پرهزینه است که خودروسازان بزرگ جهان همواره در مسیر بهینه‌سازی موتورهای خود گام برمی‌دارند و نه طراحی نمونه‌های جدید. به عبارت دیگر، خودروسازان سعی دارند موتورهای خود را با استفاه از اصلاحات فنی و تجهیز با سامانه‌های جدید در بورس رقابت نگه دارند.
پیشگامی ایران‌خودرو در عرصه پیشرانه‌ها در ایران
در ایران از اوایل دهه ۸۰ شمسی با تغییر استانداردهای آلایندگی از یوروصفر به یورو۲، خودروسازان به‌ویژه ایران‌خودرو در مسیر توسعه و به‌روزرسانی موتورهای خود گام برداشتند. در ابتدا با حذف کاربراتور و تجهیز موتورها به سیستم انژکتور، آلایندگی و مصرف سوخت آن‌ها بهبود یافت. به شکلی که ایران‌خودرو حجم موتور XU7 را که دو لیتر بود، در یک فرآیند مهندسی ۲۰۰ سی‌سی کاهش داد و به ۱.۸ لیتر رساند. اما به دلیل تجهیز موتور به 4 سوخت‌پاش راندمان آن بهینه شد و مصرف سوخت و آلایندگی آن نیز کاهش یافت. اما با ورود به دهه ۹۰شمسی موضوع توسعه قوای محرکه در کشور و باز هم در ایران‌خودرو به‌عنوان سردمدار مهندسی موتور در ایران تغییر کرد. زیرا تا پیش از این تغییرات، موتورها عمدتا بر اساس دستورالعمل‌های جدید آلایندگی و استانداردهای مصرف سوخت بود، ولی در ایران دوران طراحی و ساخت موتور بر اساس دانش فنی و تجربه موجود در ایران‌خودرو باعث تولد موتورهای مختلفی ازجمله سری EF7 شد.
EFP؛ گام بلند صنعت خودرو ایران در بهینه‌سازی پیشرانه‌ها
موتور EF7 در واقع اولین قدم صنعت خودرو ایران در مسیر ساخت موتور خودرو با استفاده از دانش بومی‌سازی‌شده در کشور بود؛ موتوری که هرچند در ابتدا نقاط ضعفی هم داشت، اما با به‌روزرسانی و افزایش کیفیت، بدل به یکی از بهترین موتورهای موجود در کشور شد. شرکت‌های ایپکو، تام، جتکو، ساپکو و بدنه مهندسی در ایران‌خودرو طی سال‌های گذشته تلاش‌های بسیاری در مسیر بهینه‌سازی این موتور و ارتقای سطح آن داشتند. تلاش‌هایی که نتیجه داد تا موتور EFP متولد شود. ازجمله تغییراتی که این موتور نسبت به نسل اول خود دارد، باید به کاهش ۲۰۰ دور موتور در حالت کارکرد درجا و رساندن دور به ۶۵۰ اشاره کرد که باعث کاهش مصرف سوخت شده است. وزن مجموعه لنگ و لغزنده موتور EF پلاس بیش‌از یک‌کیلوگرم نسبت‌به موتور EF7 کاهش یافته است. در زمینه کاهش اصطکاک، اقداماتی در زمینه بهبود گرانروی روغن، کاهش اصطکاک رینگ‌ها و پوشش قطعات انجام شده است. از دیگر اقداماتی که برای توسعه این موتور انجام شده است، بهبود سامانه زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها CVVT دوگانه، افزایش شدت اغتشاش جریان داخل محفظه احتراق، محرک برقی دریچه هدرز و توربوشارژ برای کاهش لگ توربو، چندراهه دود ورق‌کاری و بهبود سامانه تهویه بخارات روغن است. همچنین سامانه خنک‌کننده موتور مجهز به هواگیری خودکار شده است.
قطعات تغییریافته در موتور EFP
قطعات اصلی موتور EFP شامل میل‌لنگ، یاتاقان‌ها، شاتون، پیستون، میل‌بادامک، سرسیلندر، منیفولد هوای ورودی، منیفولد دود خروجی، سیستم توربوشارژ، سیستم خنک‌کننده و... کاملا نسبت به نسل اول آن یعنی EF7 تغییر یافته‌اند. اما آن‌چه ذکر شد، تنها بخشی از پروژه توسعه قوای محرکه ایران‌خودرو آن هم برای یک موتور بوده و این همه ماجرا نیست. زیرا ایران‌خودرو طی سال‌های گذشته با طراحی یک مسیر روشن برای پلت‌فرم‌های خود، تصمیم گرفته است خانواده‌ای از چند نوع موتور متفاوت را طراحی کرده و به‌روزرسانی کند تا در مسیر توسعه محصول کمترین نیازمندی به خارج از مرزهای کشور را داشته باشد. از این رو این، بزرگ‌ترین خودروساز کشور در نقشه‌راه موتورهای خود علاوه‌بر نمونه‌های بنزینی تنفس طبیعی، مدل‌های توربوشارژ، توربوشارژ دوگانه‌سوز، بنزینی-گازسوز تنفس طبیعی و قوای محرکه برقی را نیز لحاظ کرده است؛ امری که از دانش فنی سطح بالای مراکز تحقیقاتی و مهندسی در ایران‌خودرو خبر می‌دهد.
دیگر موتورهای به‌روزرسانی‌شده در ایران‌خودرو
از دیگر موتورهایی که در این گروه خودروسازی به‌روزرسانی را تجربه کرده، موتور XU7 است؛ موتوری که یک بار مطابق با آن‌چه پیش‌تر ذکر شد، به‌منظور کاهش آلایندگی تغییراتی را تجربه کرده بود. اما این بار در یک عمل جراحی جدی به‌روزرسانی شده است. میل‌بادامک، پوسته یاتاقان، میل‌لنگ، مجموعه عایق‌بندی‌های موتور، روغن موتور، مسیر گازهای خروجی و کلاچ در این موتور تنها بخشی از نقاط بهبود هستند. حتی نوع شمع و تسمه مورد استفاده در این موتور نیز ارتقایافته و دارای عمر بالاتری هستند. همچنین استفاده از چندراهه سوخت و افشانه گاز برای هر سیلندر یکی دیگر از فناوری‌هایی است که در مدل دوگانه‌سوز این موتور استفاده شده تا موتور XU7 قدیمی جای خود را به یک موتور به‌روز با نام XU7P یا XU7 پلاس بدهد.
از پیشرانه TU5P تا خانواده موتورهای سه‌سیلندر
آن‌چه گفته شد، همه تلاش‌های ایران‌خودرو در مسیر توسعه قوای محرکه نیست. چنان‌که می‌دانید موتور TU5 نیز مراحل مشابهی را تجربه کرده تا پیشرانه TU5P متولد شده و برای خودرو تارا و برخی از محصولات ارتقایافته ایران‌خودرو مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین؛ طراحی و ساخت خانواده موتورهای سه‌سیلندر نیز در کارنامه این خودروساز قرار دارد. اما آن‌چه که در پی تمرکز ایران‌خودرو در مسیر طراحی و تولید موتورهای جدید و مالکیت آن حاصل شده، رسیدن به نقطه‌ای بوده که باعث شده این خودروساز به مرحله «ایکو پاورترین» برسد و آمادگی تامین پیشرانه برای دیگر خودروسازان داخلی و حتی صادرات موتور را پیدا کند. این در حالی است که پیچیدگی‌های قوای محرکه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های یک پلت‌فرم، شاید در ساخت بدنه و... دیده نشود. بر این اساس باید این پتانسیل را ارج نهاد و این مسیر را ادامه داد.
